Америкалық бұрыштар: құрал-жабдықтар мен жобалық жұмыстар

Beyond Robotics жобаның барлық мақалалары
Робототехника саласындағы мамандық
Робототехника саласындағы нәзік жандылар
WRO-ға қатысу жолындағы әлеуметтік-экономикалық кедергілер Робототехника бойынша сайыстарға қалай қол жеткізсе болады?
НЗМ-нің емес оқушылары робототехника бойынша олимпиадаға қалай қатысу мүмкіндігіне ие болады?

Америкалық форматтағы достық ресурстық орталықтар – Америкалық бұрыштар – Қазақстанға \(2003\) жылдан бері белгілі. \(18\) жыл ішінде америкалық кеңістіктер желісі (American Spaces) тез өсті, сондықтан бүкіл республикада жаңа бұрыштар пайда болды. Америкалық кеңістіктер концепциясы қалай пайда болды? Ол қандай мақсатта жұмыс істейді? Ал бастамашыл студент өз қаласында орналасқан бұрышқа немесе Makerspace -ке келгенде не істей алады?

Бұл мақалада біз Қазақстандағы және бүкіл әлемдегі америкалық кеңістіктердің даму тарихын егжей -тегжейлі қарастырамыз, сондай -ақ, кеңістіктердің ресурстары робототехника саласындағы жобаларды жүзеге асыруда қалай пайдалы болатынын білетін боламыз.

\(1\) Бөлім. American Spaces: не, қайда, қашан және неге

ХХ ғасырдың басында пайда болған америкалық кеңістік кітапханалар, бинарлық және американдық орталықтар мен үйлер түрінде әртүрлі ақпараттық бағдарламаларды бір құрылымға біріктірді. \(2017\) жылдың мәліметтеріне сәйкес, American Spaces бағдарламасы \(659\) америкалық орталықтарды, \(111\) екілік орталықтарды, \(443\) америкалық бұрыштарды және \(105\) ақпараттық-ресурстық орталықтарды (Information Resource Centers) қамтиды және \(58,9\) миллионнан астам келушілерді қабылдаған.

Бүгін АҚШ Мемлекеттік департаментінің Халықаралық ақпараттық бағдарламалар Бюросының (Bureau of International Information Programs) басшылығымен American Spaces қоғамдық дипломатияны дамыту үшін физикалық кеңістікті қамтамасыз етеді. АҚШ туралы жаңалықтар мен ақпарат беру, ағылшын тілін оқыту, АҚШ- тағы білім беру мәселелері бойынша кеңес беру (EducationUSA), түлектердің қатысуымен АҚШ-тағы алмасу бағдарламалары туралы ақпараттандыру, сондай-ақ мәдени бағдарламалар мен іс-шаралар өткізу-осының бәрімен бүкіл әлемдегі америкалық кеңістіктер айналысады.

Қоғамдық дипломатия — халықаралық қатынастардағы мемлекеттің мақсаттары мен құндылықтарын шетелдік аудитория үшін түсіндіруге, елдің оң имиджін жасауға және оның мүдделерін әлемдік қоғамдастықта ілгерілетуге және екі ел азаматтары арасындағы достық қатынастарды дамытуға бағытталған саясатының маңызды бөлігі.

Америкалық бұрыштар

Америкалық бұрыштар – бұл американдық модельге негізделген және жергілікті серіктестік ұйымдарда, әдетте, кітапханаларда орналасқан қоғамдық және мәдени орталықтар. Америкалық бұрыштарға, олардың ақпараттық ресурстарына және клубтар мен іс-шараларға қатысуға тегін қолжетімділік Қазақстанның барлық азаматтары үшін жасына және қызмет түріне қарамастан ашық.

Бүгінгі таңда Қазақстандағы Нұр-сұлтан, Алматы, Ақтөбе, Өскемен, Орал, Қарағанды, Қостанай, Шымкент, Павлодар және Петропавл қалаларында \(10\) америкалық бұрыштар, сондай-ақ Өскемен, Алматы және Нұр-Сұлтанда \(3\) Makerspace бар.

Әрбір америкалық бұрыш өз келушілеріне Америка Құрама Штаттары туралы ақпарат ұсынады: Американың мәдени, тарихи және мемлекеттік құрылымын, көркем және нонфикшн кітаптарын, ағылшын тіліндегі DVD-де фильмдер мен бейне файлдардың бай коллекциясын, интерактивті білім беру бағдарламаларын, электронды энциклопедияларын және CD-дискілердегі сөздіктерді.

EducationUSA бағдарламасының сарапшылары америкалық жоғары оқу орындарына қалай түсуге болатыны туралы қуана айтып береді. АҚШ-та білім алуға қызығушылық танытқан кез келген адам SAT, GRE, GMAT, IELTS, TOEFL сияқты халықаралық емтихандарға дайындық бойынша кітаптар мен оқулықтарды еркін пайдалана алады. Сондай-ақ, бұрыш study-buddy-мен кездесуге (немесе оны табуға) тамаша орын.

Көбінесе Америкалық бұрыштар STEAM, қоғам және мәдениет тақырыптарында дәрістер өткізетін АҚШ спикерлерін шақырады; сабақтар, клубтық пікірталастар ("Movie Club", "Discussion Club") және басқа да іс-шаралар өткізіледі. Бұрыштағы барлық компьютерлер EBSCO толық мәтінді мәліметтер базасына және басқа кітапхана орталықтарына қол жеткізе алады. Бұрышта жабырқануға жол берілмейді!

Makerspaces

Алматы, Нұр-сұлтан және Өскемен қалаларының америкалық бұрыштарында сондай-ақ Makerspaces ғылыми-техникалық зертханалары бар, онда оқушылар, студенттер мен жас мамандар құрастыра, оқи және өзгелерді жаңа дағдыларға үйрете алады.

Makerspaces инженерлік жобалар үшін қажетті барлық жабдықтармен техникалық жабдықталған: Windows және iOS негізіндегі ноутбуктер, Makerbot \(3\)D-принтерлері, ABS  және PLA пластмассалар, Arduino, Lego, Vex жиынтықтары сияқты заттар онда қол жетімді. Жаңадан келген инженерде дәнекерлеу үтігі, үлкейткіш, бұрағыш немесе қарапайым тегістеуіш болмаса да, зертхана аралау, бұрғылау немесе CNC (сандық басқарылатын машина) станоктар туралы айтпағанның өзінде сізге қажет нәрсенің бәрін беруге қуанышты.

MakerSpace негізінде бағдарламалар деп аталатын қарқынды немесе курстар өткізіледі. Мәселен, Makerspace Astana-да ғылыми-техникалық сипаттағы \(75\) бағдарламалар сәтті өткізілді. Егер сіз америкалық бұрыш жүргізетін мәдени және тілдік бағдарламаларды есептесеңіз, онда олардың жалпы саны әлдеқайда жоғары болады – \(200\)-ден көбірек.

Америкалық бұрыштар достық атмосферасымен және қонақжай жұмысшыларымен ерекшеленеді; әрдайым идеялардың белгілі бір қозғалысы болады, жаңа таныстар мен кездесулер болады. Жыл сайынғы бағдарламалардың икемді форматынын арқасында бұрыштар қызығушылық танытқан қатысушыларды тартады. Осылайша \(2021\) жыл ішіндегі деректерді есептемегенде \(11000\) адам онлайн және оффлайн режимдерде Makerspace Astana бағдарламаларына қатысты.

Америкалық кеңістікте әрқашан және кез-келген уақытта бәрін көруге қуанышты. Дегенмен бұрыштардың жұмыс режимін нақтылауды ұмытпау керек: жазда Makerspaces және бұрыштар тек онлайн іс-шаралар мен бағдарламаларды өткізеді.

Өзінің жүз жылдық тарихында америкалық кеңістік әртүрлі пішін мен масштабқа ие болды. Бірақ бір нәрсе өзгеріссіз қалды: адамдар. Америкалық кеңістіктер әрқашан адамдар кездесетін, сөйлесетін және бір-бірін тыңдайтын орын болды. Бұл адамдар оқып, идеялармен бөлісетін, диалог жүргізетін және өз ойларын білдіретін орын. Америка халқы мен Қазақстан халқы арасындағы өзара түсіністік пен сенімге негізделген диалогты қолдауға деген ұмтылыс америкалық бұрыштар мен Makerspaces-тің басты басымдығына айналды.

\(2\) Бөлім. Makerspace Astana бас үйлестірушісімен сұхбат

Әйгерім Тілеухан Makerspace Astana-ға 2018 жылы қосылды және қазіргі уақытта оның бас үйлестірушісі болып табылады. Оның міндетіне Makerspace-тің барлық операцияларын, қызметтерін, бағдарламалары мен ресурстарын бақылау және басқару; практикалық және ғылыми-технологиялық бағдарламаларды әзірлеу және іске асыру; технологиялық сарапшылар мен волонтерлерді жалдау, технологияларды оқу бағдарламасына интеграциялау бойынша оқытушылармен және студенттермен жұмыс істеу; Makerspace Astana-да кәсіпкерлік бағдарламаларға жәрдемдесу және жұмыс сағаттарын бақылау кіреді. Сондай-ақ, оның басшылығымен MakerSpace нұсқаушылары қызықты тренингтер, вебинарлар мен семинарлар өткізеді. Әйгерім Тілеухан бізге берген сұхбатында American Space қалай жұмыс істейтінін және оның ресурстарын оқушылар мен студенттер қалай пайдалана алатынын егжей-тегжейлі айтып берді.

• Басқа бұрыштармен қандай ынтымақтастық немесе жобалар есіңізде қалды?

Менің басшылығыммен MakerCamp бағдарламасы Қазақстанның барлық америкалық бұрыштарында оффлайн режимде өтуі тиіс еді. Өкінішке орай, пандемияға байланысты бағдарлама тоқтатылды. Бұл барлық үйлестірушілер бірге айналысатын жоба болды. Әр үйлестірушінің командадағы өзіндік рөлі бар: біреу чатты, екіншісі мұғалім мен қатысушылар арасындағы байланысты бақылайды.

Негізінен тіл және мәдениет салалары бойынша бірлескен кездесулер өткізіліп, америкалық спикерлер шақырылады. Сонымен қатар, бізде nationwide (бүкіл ел қатысады, ал бағдарлама кез келген бұрыштан басталған) және localwide (бір бұрыш шеңберінде) бағдарламалар ұйымдастырылады. Тағы да, nationwide бағдарламалары ынтымақтастық үшін емес, бір мақсатпен ұйымдастырылады.

• MakerCamp қандай мақсаттарға қол жеткізгісі келеді?

Біздің кэмптің негізгі мақсаты – Arduino арқылы робототехниканы зерттеу және \(2\) апта ішінде соңғы жобаны дайындау. Ең басында Алматыда girls in STEM курсын өткізді, содан кейін бұл идея nationwide бағдарламасына ұласты. Бағдарлама қатысушыларды хакатондар мен жарыстарға қатысатын қанықтылық пен үздіксіз белсенділік сезімімен таныстыруды мақсат етті. Makerspace Astana курсты сәл ғана "түрін өзгерту" туралы шешім қабылдады: егер Алматыдағы бағдарлама демалыс күні болып, \(1.5\) айға созылған болса, онда біздің бағдарлама анағұрлым қарқынды және мазмұнды болды.

Біз кэмпті \(4\) рет өткіздік – бұл күзгі және жазғы лагерьлер болды. Өзекті бағдарламаның фокусына байланысты қатысушыларға компанияларға, мысалыға, Рахмет стартаптарымен танысу үшін АХҚО-ға сапарлар ұйымдастырылады. Бұған дейін бағдарламаға қатысушылармен өз білімдерімен бөлісу үшін түрлі мамандықтағы спикерлер мен бағдарлама-хосттар шақырылды. Осылайша қыздар өздерінің мансаптық бағытын ала алды.

Біз қыздарды бағдарламалаумен, прототиптеумен, инженериямен айналысуға ынталандырғымыз келді, сонымен қатар оларға дизайнердің, бағдарламашының, инженердің сапасында жобаларды өз бетінше қалай жасау және содан кейін оларды дамыту керектігін сезінуге көмектесу маңызды болды. Менің ойымша, біз оны интуитивті деңгейде жеткізе алдық. Виртуалды кэмптарда веб-дизайнды үйренуге көбірек көңіл бөлді.

• Бұрыш балаларға конкурстарға / хакатондарға қатысуға қалай көмектеседі?

Пандемияға дейін, егер хакатонды бұрыш ұйымдастырмаса, біз әдетте жарнама жасамадық. Алайда барлық тілек білдірушілер келіп, бұрыштағы байқауларға дайындалғысы келетіні туралы өтінімді тікелей қалдыра алады. Егер Makerspace бағдарламаларымен уақытша қақтығыстар болмаса, қатысушылар Makerspace жабдықтарын қолдана отырып, кез-келген нәрсені жасай алады. Ең бастысы: келіңіз, біліңіз, жазыңыз!

• "Мен өз жобамды бастағым келеді". Бұған қалай көмектесе аласыз және қайда жазылуға болады?

Біз мұғалім емеспіз және бағдарламалау мектебі емеспіз: бізде мұғалімдер құрамы жоқ. Сондықтан мұндай адам үшін іс-әрекеттің екі нұсқасы бар. Егер жақын арада курс бұрышта өтетін болса, онда бұл адам жазылады және курс барысында курстың қаншалықты көмектесе алатындығын біледі. Екінші нұсқасы: біз ұқсас жобалармен жұмыс істейтін ұқсас мүдделері бар адамдарды іздейміз. Әрі қарай біз бұл адамдарды" байланыстырамыз": олар бізде кездесуі мүмкін, ал егер олардың мақсаттары сәйкес келсе, олар бірге жұмыс істей бастайды. Студенттер Enactus Startup байқауына дайындалып, сумен жабдықтау саласындағы біліктілігі бар адамды іздеген жағдай болды. Содан кейін біз бір қызды ұқсас салада білетінбіз, осылайша ол арқылы байланыс таптық. Тек \(3-4\) қол алысу арқылы біз пайдалы адамды таба аламыз. Біз әр түрлі дағдылар мен бэкраунды бар аудиторияда нетворкинг арқылы көмектесе аламыз. Нәтижесінде бірде-бір өтінім назардан тыс қалмайды.

• Жабдықтар қаншалықты жиі жаңартылады және оны пайдалануға шектеулер бар ма?

Шындығында, жиі емес; әрине, біз қосымша материалдарды сатып аламыз. Бірақ бізде  бүкіл қаланы "басып алу" мақсаты жоқ, яғни біз бұрышқа белгілі бір сұраныспен келгендерге нақты көмектескіміз келеді. Осы өтінімдерге сүйене отырып, біз жабдықтарды толықтырудың жоспарын жасаймыз. Жабдықтарды пайдалану үшін жай бізге жазыңыз немесе өтініш қалдырыңыз.

• Еріктілер тобы оқушылар мен энтузиастарға бұрыштық ресурстарды (курстар, кітаптар, жабдықтар) пайдалануда қалай көмектеседі?

Көбінесе адамдар нақты дағдылар мен көзқарастармен келеді, біз оларға кеңістік пен жабдықтар береміз. Бір нәрсе жасағысы келетін, бірақ оны қалай жасау керектігін білмейтін адамдар үшін біз Makerspace экскурсиясын өткізіп, бұрыш ұғымы туралы сөйлесеміз. Егер адам осында жұмыс істеуді жалғастырғысы келсе, біз оны өз мүдделеріне сәйкес мастер-классқа шақырамыз.

Шын мәнінде, біз барлық бағдарламаларды өзіміз жасасақ та, олардың барлығы аудиторияның қажеттілігінен туындайды. Сондықтан өз бастамаңыз бастауш үшін тек қолыңызды созсаңыз болды!

• Сіз Product Design, Data Science курстарын және тіпті қыздарға арналған Makercamp интенсивті курстарын өткізесіз. Қатысушылардың қанша пайызы осы курстарды толығымен аяқтайды? Бұрыш курстарына жазылғысы келетін жаңадан бастаушыларға қандай ұсыныстар бере аласыз?

Ұзақ офлайн курстар (>\(1.5\) ай) курс қатысушыларының жартысынан азы аяқтайды. Күн сайын сабаққа қатысу және үй тапсырмаларын орындау қажет. Онлайн бағдарламаларды, әдетте бастапқы топтың \(20-25\)% аяқтайды. Біздің бақылауларымызға сәйкес, жазылмаған және қатаң мерзімі жоқ бағдарламаларға қатысушылар Интернетте оқуға онша ынталы емес. Алайда егер бұл жазбалар мен мерзімі бар қысқа бағдарламалар болса, онда олар әдетте \(100\)% шамасында сәтті аяқталады.

Data Analytics курсына жүгінсек, оның басқа форматта жасалғанын атап өткен жөн. Басында курсқа \(110\) адам жазылды, ал сабақтарда \(15\)-тен \(50\) адамға дейін күн сайын әр түрлі адамдар саны болады. Үй тапсырмасын студенттердің шамамен \(30\)% - ы бүкіл ағыннан тапсырады және бұл міндетті түрде сабаққа қатысқан адамдар емес. Сабақ жазбаларын \(100\) көп адам көреді. Қазір біз адамдардың модельдерге сәйкес белгілі бір дағдыларды қаншалықты меңгеретінін бағалау үшін жаңа жүйені қалай құру туралы ойластыру жолындамыз.

• Бұрыштың (15-35) жыл аралығындағы халыққа ресурстар (ақпарат, бағдарламалар, жабдықтар) беруге қосқан үлесін қалай бағалайсыз?

Нақты баға беру, әрине, қиын. Біз өз үлесімізді нақты бағдарламалар аясында бағалаймыз, ал "жалпы салым" контексінде біз ақпараттық ресурс ретінде жұмыс істейміз деп ойлаймын: өйткені біз АҚШ мерекелері мен ағылшын тілін ғана емес, сонымен қатар жақсы бағдарламаларды, айталық, веб-технологияларды ұсынуға тырысамыз. Сондықтан біз әдетте әлеуметтік-білім беру аспектілерін де қамтимыз.

Бізде баса назар аударатын бағдарламалар көп, бірақ білім берудің инклюзивтілігімен. Сол MakerCamp қыздарға білім алуда ыңғайлы орын беру үшін жасалды. Біз болашаққа келесідей ойлармен қарамаймыз: "Қыздарға арналған арнайы бағдарлама бар, нашар көретіндерге арналған және т.б.". Біз болашақ бағдарламаларымызды әрқашан инклюзивті ретінде көреміз – егер курс шықса, онда бәрі болады, яғни қыздар да, ұлдар да, нашар көретін адамдар да.

Біз – инклюзивті кеңістікке айналу – ең маңызды міндет болып табылатын бірегей орын болып табыламыз. Біз берген ақпарат әрқашан дәл болады, өйткені біз ірі мекемелермен жұмыс жасаймыз және біздің мұғалімдер өз саласының кәсіби мамандары ретінде танылады.

• Сіздің ойыңызша, америкалық бұрыштың қандай ерекшеліктері жыл сайын мыңдаған студенттерді осында жұмыс істеуге және оқуға тартады?

Бір нәрсені ған атау қиын, бірақ менің ойымша, бұрыш – бұл бәрінің керемет қоспасы; америкалық кеңістікте барлығына орын бар. Қазақстанда балалар мектептегі білім беру шеңберінен сирек шығады, ал тілек білдірушілер көбінесе неден бастауды да білмейді, сондықтан оларға бәрі іштен қалай жұмыс істейтінін көрсету өте маңызды. Бұрыш – бұл барлығын өзіңіз сынап көруге, кітаптар арқылы оқуға, клубтар мен бағдарламаларға қосылуға болатын жақсы орын. Кішкентай қадамдармен балалар өздерін бастамашылар рөлінде сынап көреді, ал бұрыштың өзі – тек пікірлестерді ғана емес, сонымен қатар, бірге дамуға және өсуге көмектесетін жолдастарды таба алатын орын.

«Beyond Curriculum» қоры «Beyond Robotics» жобасы аясында материалдар циклын «Шеврон» мемлекеттік-жеке меншік серіктестігінің және АҚШ-тың Қазақстандағы елшілігінің қолдауымен жариялауда.

Аударған: Дильназ Жемісбек